နည္းသစ္နည္းဆန္း
အမ်ိဳးမ်ိဳးတီထြင္ႏိုင္တဲ့ ေသာမတ္အဲလ္ဖာအယ္ဒီဆင္ဟာ အိုင္ဟိုင္အို၊ မီလန္မွာ
1847 က ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ေက်ာင္း
ေနရတဲ့ ကာလက အစုစုသံုးလပဲ ရွိတယ္။ သူ႔ေက်ာင္းဆရာက သူ႔ကို ဉာဏ္ေႏွးေကြးသူ(ဉာဏ္မမီသူ)လို႔ ယူဆတယ္။
အယ္ဒီဆင္ ပထမဆံုး တီထြင္တဲ့ ပစၥည္းက လွ်ပ္စစ္နဲ႔ မဲေရတြက္စက္ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္မွာ သူ႔အသက္က (21)ႏွစ္ပဲရွိေသးတယ္။သိပ္မ
ေရာင္းရဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အယ္ဒီဆင္ဟာ အေရာင္းရသြက္မဲ့ ပစၥည္းကိုပဲရွာၿပီး တီထြင္မယ္လို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ မဲေရစက္တီထြင္ၿပီး မၾကာမီ
ပစၥည္းေရစနစ္ကို တီထြင္ၿပီး ေဒၚလာ(40 000) နဲ႔ေရာင္းရတယ္။ အဲ့ဒီအခါက ဒီေလာက္ေငြဟာ အဆမတန္မ်ားပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တီထြင္ခ်က္ေတြ
ဆက္တိုက္ထြက္လာပါတယ္။ မၾကာမီ အယ္ဒီဆင္ဟာ နာမည္ေက်ာ္ လူခ်မ္းသာတစ္ေယာက္ျဖစ္လာပါတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ အစအဆံုး တီထြင္တဲ့ ပစၥည္း
ကေတာ့ သီခ်င္းဓါတ္စက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၇၇ မွာ သူကိုယ္တိုင္ စတင္ႀကံဆ တီထြင္တဲ့ ပစၥည္းလို႔ မွတ္ပံုတင္ခဲ့ပါတယ္။သူထြင္တဲ့ ပစၥည္းေတြထဲမွာ ကမာၻ
သံုးအထူးအေရးပါတဲ့ ပစၥည္းကေတာ့ ၁၈၇၉ ခုမွာ တီထြင္တဲ့ အေရာင္ေတာက္ပတဲ့ မီးလံုးျဖစ္ပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္အလင္းေရာင္စနစ္ကို အယ္ဒီဆင္က မစပါ။ အရင္ခပ္ေစာေစာက ပါရီလမ္းေတြကို မီးထြန္းဖို႔ လွ်ပ္စစ္မီးအိမ္ဆိုတာ ရွိခဲ့ဖူးတယ္။
အယ္ဒီဆင္က မီးသီးလုပ္တယ္။ သူကိုယ္တိုင္တီထြင္တဲ့ လွ်ပ္စစ္အားေပးစက္ကိုသံုးၿပီး ေနအိမ္မွာ မီးထြန္းလြယ္ကူေအာင္ လုပ္ေပးပါတယ္။ ၁၈၈၂ခုမွာ
သူ႔ကုမၸဏီက ၿမိဳ႕ေတာ္နယူးေယာက္ေနအိမ္သံုး လွ်ပ္စစ္မီးလံုးဆင္ၿပီး မီးထြန္းေပးတဲ့အတြက္ အဲ့ဒီကစၿပီး ေနအိမ္သံုး လွ်ပ္စစ္မီးဟာ တစ္ကမာၻလံုးျပန္႔ႏွံ႔
တြင္က်ယ္သြားပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို ကိုယ္ပိုင္အိမ္တြင္းေရာက္ေအာင္ ျဖန္႔ျဖဴးတဲ့ကုမၸဏီကို စတင္တဲ့အတြက္ အယ္ဒီဆင္ဟာ အလြန္အမင္းႀကီးမားတဲ့စက္မႈ
လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ရပ္ကို ထြန္းကားလာေအာင္ အစပ်ိဳးသူျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းျဖစ္ပံုကို စာရင္းတင္ရရင္ ဒီအိမ္သံုးလွ်ပ္စစ္ဟာ မီးထြန္းရံုသာမကအခု
ဆိုရင္ ရုပ္လႊင့္စက္ကအစ အဝတ္ေလွ်ာ္စက္အထိ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို ဗဟိုဌာနတစ္ခုက ပိုက္ကြန္ျဖာသလို ျဖန္႔ျဖဴးႏိုင္လို႔ လွ်ပ္စစ္သံုး စက္မႈလုပ္ငန္းအ
ႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
အက္ဒီဆင္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ဝင္ၿပီးေဆာင္ရြက္တဲ့ ကိစၥေနာက္တစ္ခုက ရုပ္ရွင္ကင္မရာနဲ႔ ပရိုဂ်က္တာျဖစ္ပါတယ္။ တယ္လီဖုန္းမွာ(သူတီ
ထြင္တဲ့ ကာဗြန္အသံေျပာင္းနည္းေၾကာင့္ အသံကိုၾကည္လင္ျပတ္သားေအာင္ ၾကားႏိုင္လို႔)သူက အေရးပါတဲ့ တိုးတက္မႈတစ္ရပ္ကို လုပ္ေပးတယ္လို႔ဆို
ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုပဲ သံႀကိဳးနဲ႔ သတင္းစကားပို႔တဲ့နည္းနဲ႔ စာေရးကူးတဲ့ လက္ႏွိပ္စက္ေတြဟာ ေကာင္းသထက္ေကာင္းေအာင္ သူပါဝင္ျပဳျပင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့
ပါတယ္။ အျခားတီထြင္ခ်က္ေတြက ႏႈတ္ေျပာကိုမွတ္တဲ့စက္၊ စာကိုမိတၳဴကူးတဲ့စက္နဲ႔ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို သိုေလွာင္တဲ့ ဓါတ္ခဲေတြျဖစ္ပါတယ္။ အယ္ဒီဆင္ရဲ႕ တီထြင္မႈ အစုစုဟာ မွတ္ပံုတင္ၿပီး အားလံုးအစုစုတစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္။ အံ့ၾသကုန္ႏိုင္ဖြယ္ရာမရွိပါ။
အခုလို အံ့ၾသရတဲ့ အစြမ္းဟာဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲလို႔ေမးရင္ သူစၿပီး တီထြင္မႈေတြ လုပ္စကပဲ အယ္ဒီဆင္ဟာ တကယ္စြမ္းတဲ့ပညာရွင္
တစ္ခ်ိဳ႕ကို လက္ေထာက္အျဖစ္နဲ႔ငွားၿပီး နယူးဂ်ာစီၿမိဳ႕ မင္လိုပတ္မွာ သုေတသနဓါတ္စမ္း႐ံု ထူေထာင္ထားတဲ့ အတြက္ ျဖစ္တယ္လို႔ေျဖရပါမယ္။ဒီကနဦး
(အစ) ပံုစံကို လိုက္ၿပီး စက္မႈလုပ္ငန္းႀကီးေတြေဆာင္ရြက္တဲ့အဖြဲ႔ေတြက သုေတသနဓါတ္စမ္း႐ံုေတြကို ထားလာၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ပစၥည္းကိရိယာစံုကို
အသင့္ ဆင္ထားၿပီး လူေတာ္ေတြက အဖြဲ႔လုပ္ငန္းအျဖစ္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္နည္းကို အယ္ဒီဆင္က စတင္ထီထြင္သူျဖစ္ေပမဲ့ ဒါမ်ိဳးသူမ်ားလိုက္မလုပ္
ရလို႔ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ေတာ့မရခဲ့ပါ။
အယ္ဒီဆင္ဟာ တီထြင္သူ သက္သက္မဟုတ္ပါ။ စက္မႈကုမၸဏီေတြ အမ်ားႀကီးေထာင္ၿပီး ကုန္ပစၥည္းေတြထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်ပါေသးတယ္။
ေနာက္ဆံုးအင္မတန္အရာေရာက္ တြင္က်ယ္လာတဲ့ ကုမၸဏီျဖစ္ပါတယ္။ မူလဝါသနာက သိပၸံပညာရွင္စစ္စစ္မဟုတ္ေပမဲ့ အက္ဒီဆင္ဟာ အေရးပါအရာ
ေရာက္တဲ့ သိပၸံနည္းတစ္ခုကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၈၂ မွာ သူဟာ ေလမရွိသေလာက္ျဖစ္ေအာင္ စုပ္ယူထားတဲ့ေနရာမွာ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္
စီးေခ်ာင္းကို ထိမေနတဲ့ႀကိဳးႏွစ္ခုမွာ လႊတ္ထားလို႔ရတယ္ဆိုတာ စမ္းသပ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။ ဒီ အျခင္းအရာကို အက္ဒီဆင္လက္ရာလို႔ ေခၚတယ္။
အဲ့ဒါကို အဲ့ဒါကို အသင့္အတင့္ စိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာ႐ံုနဲ႔ မၿပီးေသးဘူး။ လက္ေတြ႔အလုပ္ေတြမွာ အေရးပါအရာေရာက္တယ္လို႔ ျဖည့္စြက္
ေျပာဖုိ႔လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီကစၿပီး တစတစ ေလမရွိတဲ့ ဖန္ျပြန္ေပၚလာၿပီး လွ်ပ္စစ္စက္မႈမွာ အေျခခံျဖစ္လာပါတယ္။
သူ႔တစ္သက္လံုး အယ္ဒီဆင္ဟာ နားပင္းမတက္ညံ့တယ္။ ဒီလိုဒုကၡရွိေနတာေတာင္ အလုပ္ကုိ ပင္ပင္ပန္းပန္းဇြဲႀကီးႀကီးနဲ႔ လုပ္ႏိုင္တာအ့ံ
ၾသစရာျဖစ္ပါတယ္။ အယ္ဒီဆင္က (ပထမဇနီးငယ္ငယ္နဲ႔ ေသဆံုးလို႔) ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါတယ္။ ဇနီးတစ္ေယာက္နဲ႔ သားသမီးသံုးေယာက္စီ
ရပါတယ္။နယူးဂ်ာစီ အေနာက္ေအာရိမ့္မွာ 1931က် ေသဆံုးပါတယ္။
ကိုးကား ေဒါက္တာသန္းထြန္း - ေက်ာ္စြာ
ေနရတဲ့ ကာလက အစုစုသံုးလပဲ ရွိတယ္။ သူ႔ေက်ာင္းဆရာက သူ႔ကို ဉာဏ္ေႏွးေကြးသူ(ဉာဏ္မမီသူ)လို႔ ယူဆတယ္။
အယ္ဒီဆင္ ပထမဆံုး တီထြင္တဲ့ ပစၥည္းက လွ်ပ္စစ္နဲ႔ မဲေရတြက္စက္ျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္မွာ သူ႔အသက္က (21)ႏွစ္ပဲရွိေသးတယ္။သိပ္မ
ေရာင္းရဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ အယ္ဒီဆင္ဟာ အေရာင္းရသြက္မဲ့ ပစၥည္းကိုပဲရွာၿပီး တီထြင္မယ္လို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ မဲေရစက္တီထြင္ၿပီး မၾကာမီ
ပစၥည္းေရစနစ္ကို တီထြင္ၿပီး ေဒၚလာ(40 000) နဲ႔ေရာင္းရတယ္။ အဲ့ဒီအခါက ဒီေလာက္ေငြဟာ အဆမတန္မ်ားပါတယ္။ ေနာက္ထပ္တီထြင္ခ်က္ေတြ
ဆက္တိုက္ထြက္လာပါတယ္။ မၾကာမီ အယ္ဒီဆင္ဟာ နာမည္ေက်ာ္ လူခ်မ္းသာတစ္ေယာက္ျဖစ္လာပါတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ အစအဆံုး တီထြင္တဲ့ ပစၥည္း
ကေတာ့ သီခ်င္းဓါတ္စက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၇၇ မွာ သူကိုယ္တိုင္ စတင္ႀကံဆ တီထြင္တဲ့ ပစၥည္းလို႔ မွတ္ပံုတင္ခဲ့ပါတယ္။သူထြင္တဲ့ ပစၥည္းေတြထဲမွာ ကမာၻ
သံုးအထူးအေရးပါတဲ့ ပစၥည္းကေတာ့ ၁၈၇၉ ခုမွာ တီထြင္တဲ့ အေရာင္ေတာက္ပတဲ့ မီးလံုးျဖစ္ပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္အလင္းေရာင္စနစ္ကို အယ္ဒီဆင္က မစပါ။ အရင္ခပ္ေစာေစာက ပါရီလမ္းေတြကို မီးထြန္းဖို႔ လွ်ပ္စစ္မီးအိမ္ဆိုတာ ရွိခဲ့ဖူးတယ္။
အယ္ဒီဆင္က မီးသီးလုပ္တယ္။ သူကိုယ္တိုင္တီထြင္တဲ့ လွ်ပ္စစ္အားေပးစက္ကိုသံုးၿပီး ေနအိမ္မွာ မီးထြန္းလြယ္ကူေအာင္ လုပ္ေပးပါတယ္။ ၁၈၈၂ခုမွာ
သူ႔ကုမၸဏီက ၿမိဳ႕ေတာ္နယူးေယာက္ေနအိမ္သံုး လွ်ပ္စစ္မီးလံုးဆင္ၿပီး မီးထြန္းေပးတဲ့အတြက္ အဲ့ဒီကစၿပီး ေနအိမ္သံုး လွ်ပ္စစ္မီးဟာ တစ္ကမာၻလံုးျပန္႔ႏွံ႔
တြင္က်ယ္သြားပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို ကိုယ္ပိုင္အိမ္တြင္းေရာက္ေအာင္ ျဖန္႔ျဖဴးတဲ့ကုမၸဏီကို စတင္တဲ့အတြက္ အယ္ဒီဆင္ဟာ အလြန္အမင္းႀကီးမားတဲ့စက္မႈ
လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ရပ္ကို ထြန္းကားလာေအာင္ အစပ်ိဳးသူျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္တမ္းျဖစ္ပံုကို စာရင္းတင္ရရင္ ဒီအိမ္သံုးလွ်ပ္စစ္ဟာ မီးထြန္းရံုသာမကအခု
ဆိုရင္ ရုပ္လႊင့္စက္ကအစ အဝတ္ေလွ်ာ္စက္အထိ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို ဗဟိုဌာနတစ္ခုက ပိုက္ကြန္ျဖာသလို ျဖန္႔ျဖဴးႏိုင္လို႔ လွ်ပ္စစ္သံုး စက္မႈလုပ္ငန္းအ
ႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
အက္ဒီဆင္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ဝင္ၿပီးေဆာင္ရြက္တဲ့ ကိစၥေနာက္တစ္ခုက ရုပ္ရွင္ကင္မရာနဲ႔ ပရိုဂ်က္တာျဖစ္ပါတယ္။ တယ္လီဖုန္းမွာ(သူတီ
ထြင္တဲ့ ကာဗြန္အသံေျပာင္းနည္းေၾကာင့္ အသံကိုၾကည္လင္ျပတ္သားေအာင္ ၾကားႏိုင္လို႔)သူက အေရးပါတဲ့ တိုးတက္မႈတစ္ရပ္ကို လုပ္ေပးတယ္လို႔ဆို
ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုပဲ သံႀကိဳးနဲ႔ သတင္းစကားပို႔တဲ့နည္းနဲ႔ စာေရးကူးတဲ့ လက္ႏွိပ္စက္ေတြဟာ ေကာင္းသထက္ေကာင္းေအာင္ သူပါဝင္ျပဳျပင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့
ပါတယ္။ အျခားတီထြင္ခ်က္ေတြက ႏႈတ္ေျပာကိုမွတ္တဲ့စက္၊ စာကိုမိတၳဴကူးတဲ့စက္နဲ႔ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို သိုေလွာင္တဲ့ ဓါတ္ခဲေတြျဖစ္ပါတယ္။ အယ္ဒီဆင္ရဲ႕ တီထြင္မႈ အစုစုဟာ မွတ္ပံုတင္ၿပီး အားလံုးအစုစုတစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္။ အံ့ၾသကုန္ႏိုင္ဖြယ္ရာမရွိပါ။
အခုလို အံ့ၾသရတဲ့ အစြမ္းဟာဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲလို႔ေမးရင္ သူစၿပီး တီထြင္မႈေတြ လုပ္စကပဲ အယ္ဒီဆင္ဟာ တကယ္စြမ္းတဲ့ပညာရွင္
တစ္ခ်ိဳ႕ကို လက္ေထာက္အျဖစ္နဲ႔ငွားၿပီး နယူးဂ်ာစီၿမိဳ႕ မင္လိုပတ္မွာ သုေတသနဓါတ္စမ္း႐ံု ထူေထာင္ထားတဲ့ အတြက္ ျဖစ္တယ္လို႔ေျဖရပါမယ္။ဒီကနဦး
(အစ) ပံုစံကို လိုက္ၿပီး စက္မႈလုပ္ငန္းႀကီးေတြေဆာင္ရြက္တဲ့အဖြဲ႔ေတြက သုေတသနဓါတ္စမ္း႐ံုေတြကို ထားလာၾကပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ပစၥည္းကိရိယာစံုကို
အသင့္ ဆင္ထားၿပီး လူေတာ္ေတြက အဖြဲ႔လုပ္ငန္းအျဖစ္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္နည္းကို အယ္ဒီဆင္က စတင္ထီထြင္သူျဖစ္ေပမဲ့ ဒါမ်ိဳးသူမ်ားလိုက္မလုပ္
ရလို႔ မွတ္ပံုတင္ခြင့္ေတာ့မရခဲ့ပါ။
အယ္ဒီဆင္ဟာ တီထြင္သူ သက္သက္မဟုတ္ပါ။ စက္မႈကုမၸဏီေတြ အမ်ားႀကီးေထာင္ၿပီး ကုန္ပစၥည္းေတြထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်ပါေသးတယ္။
ေနာက္ဆံုးအင္မတန္အရာေရာက္ တြင္က်ယ္လာတဲ့ ကုမၸဏီျဖစ္ပါတယ္။ မူလဝါသနာက သိပၸံပညာရွင္စစ္စစ္မဟုတ္ေပမဲ့ အက္ဒီဆင္ဟာ အေရးပါအရာ
ေရာက္တဲ့ သိပၸံနည္းတစ္ခုကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၈၂ မွာ သူဟာ ေလမရွိသေလာက္ျဖစ္ေအာင္ စုပ္ယူထားတဲ့ေနရာမွာ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္
စီးေခ်ာင္းကို ထိမေနတဲ့ႀကိဳးႏွစ္ခုမွာ လႊတ္ထားလို႔ရတယ္ဆိုတာ စမ္းသပ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့တယ္။ ဒီ အျခင္းအရာကို အက္ဒီဆင္လက္ရာလို႔ ေခၚတယ္။
အဲ့ဒါကို အဲ့ဒါကို အသင့္အတင့္ စိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာ႐ံုနဲ႔ မၿပီးေသးဘူး။ လက္ေတြ႔အလုပ္ေတြမွာ အေရးပါအရာေရာက္တယ္လို႔ ျဖည့္စြက္
ေျပာဖုိ႔လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီကစၿပီး တစတစ ေလမရွိတဲ့ ဖန္ျပြန္ေပၚလာၿပီး လွ်ပ္စစ္စက္မႈမွာ အေျခခံျဖစ္လာပါတယ္။
သူ႔တစ္သက္လံုး အယ္ဒီဆင္ဟာ နားပင္းမတက္ညံ့တယ္။ ဒီလိုဒုကၡရွိေနတာေတာင္ အလုပ္ကုိ ပင္ပင္ပန္းပန္းဇြဲႀကီးႀကီးနဲ႔ လုပ္ႏိုင္တာအ့ံ
ၾသစရာျဖစ္ပါတယ္။ အယ္ဒီဆင္က (ပထမဇနီးငယ္ငယ္နဲ႔ ေသဆံုးလို႔) ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပဳပါတယ္။ ဇနီးတစ္ေယာက္နဲ႔ သားသမီးသံုးေယာက္စီ
ရပါတယ္။နယူးဂ်ာစီ အေနာက္ေအာရိမ့္မွာ 1931က် ေသဆံုးပါတယ္။
ကိုးကား ေဒါက္တာသန္းထြန္း - ေက်ာ္စြာ
No comments:
Post a Comment